We spreken Fransje Hooimeijer, universitair hoofddocent bij de faculteit Bouwkunde (afdeling Stedenbouw), over wat beide partijen voor elkaar kunnen betekenen, de inbreng van studenten en hoe het komt dat er in Nederland zo weinig grote monumentale pleinen te vinden zijn.
Kun je iets meer vertellen over waarom jullie aansluiten bij de City Deal Openbare Ruimte?
“Ik heb ooit mijn proefschrift geschreven over de impact van watermanagement op stedenbouwkundig ontwerp. In mijn onderzoek liep ik ertegenaan dat het bouwrijp maken van bouwgrond impact heeft op het ontwerp van de openbare ruimte. Met name het westen van Nederland is gebouwd op ‘dik water’ en dat heeft van oudsher grote impact op het ontwerp van onze openbare ruimte. Het bouwrijp maken van natte veengronden gaat gepaard met een kostbaar technisch plan, waarin door nutsmaximalisatie van de bouwgrond het drainerende watersysteem de functie van openbare ruimte vervult. Daarom zie je bijvoorbeeld in Nederlandse steden vrijwel geen grote monumentale pleinen, zoals je die in Spanje veelvuldig tegenkomt.
Vanuit deze achtergrond geef ik les en werk ik zo’n tien jaar samen met gemeenten aan vraagstukken over het integreren van de ondergrond in het stedenbouwkundig ontwerp en dat van de openbare ruimte. Via het de Casus Amstel-Stad kwam ik in contact met City Deal deelnemer Joyce van den Berg, van de gemeente Amsterdam. Als adviseur ondergrond heb ik geholpen met het tekenen van doorsnedes en het integreren van experts in de ontwerpfase van de openbare ruimte. Voor de TU Delft is het interessant om aan te sluiten bij de City Deal om vanuit een wetenschappelijke basis te werken aan vraagstukken over de openbare ruimte in en met de praktijk.”
Heb je hierin een persoonlijke missie?
“Als onderzoeker en als kennisinstelling werken wij met publieke funding. We willen graag valoriseren; het in de praktijk brengen van onze onderzoeken. We zien uitdagingen van water, hitte en de energietransitie terugkomen in het ontwerp van de boven- en ondergrondse openbare ruimte. Dat in een interdisciplinaire opgave. In wetenschapsland is het moeilijk om hiervoor funding te krijgen, omdat de wetenschappelijke urgentie vaak onvoldoende wordt herkend. Een persoonlijke missie van mij is om binnen de wetenschap aan te tonen dat er wel een gefundeerde vraag bestaat naar dit soort vraagstukken – en dat bewijst deze City Deal.”
Waar kunnen jullie vanuit de TU Delft een bijdrage leveren aan de City Deal?
“Als je kijkt naar hoe de City Deal is georganiseerd met de verschillende ontwikkelteams, dan hebben wij meerdere specialisten in huis die per team kunnen bijdragen. Vanuit de afdeling Stedenbouw kunnen wij bijdragen met het integreren van technische data in de ontwerpfase en door binnen het gehele traject te plannen vanuit een visie. Vanwege de kwetsbare condities in de delta hebben we in Nederland een hoog organisatie, integratie en ontwerpniveau. Zo is bijvoorbeeld de grachtengordel in Amsterdam niet ontworpen vanuit een bepaalde esthetiek, maar is het een vertaling van hoe je met de condities van het landschap omgaat voor stedelijk ontwerp.”
Welke opleidingen binnen de TU Delft hebben de grootste relevantie voor de openbare ruimte?
“Je kunt vanuit twee niveaus naar de openbare ruimte kijken. De letterlijke inrichting van de openbare ruimte en vanuit de regie op schaal van het stedenbouwkundig ontwerp. Onze twee masters Landschapsarchitectuur en Stedenbouw zijn beide geschikt voor het ontwerp van de inrichting van de openbare ruimte en de opleiding Stedenbouw eveneens voor het stedenbouwkundig ontwerp. Voor het ordenen van de openbare ruimte in privaat en publiek eigendom en het opstellen van regels voor het bouwen, zoals de breedte van straten of algemene functionaliteit van een gebied – kun je op de TU Delft Stedenbouw studeren.”
Zie je kansen om studenten te betrekken bij de City Deal Openbare Ruimte?
“Jazeker! Studenten kiezen een project waarop zij afstuderen. Een case vanuit de City Deal zou zo’n project kunnen zijn. Verder hebben wij keuzevakken waarin de casussen kunnen bespreken. Tot slot is er ook een vak waar studenten stages lopen, dit zou passend kunnen zijn bij de City Deal partners.”
Hoe kunnen we deze studenten het best betrekken?
“De bijeenkomsten die door de City Deal worden georganiseerd zijn ook heel interessant voor studenten. We kunnen onze studenten wellicht bereiken door contact te leggen met studieverenigingen van universiteiten, hogescholen en mbo’s. Verder hebben we ook veel internationale studenten, dus het bereik kan vergroot worden door stukken in het Engels te vertalen.”
Wanneer is deze samenwerking voor de TU Delft geslaagd?
“We werken al jaren met de gemeente Rotterdam aan dit onderwerp, met name de integratie van de ondergrond in de bovengrond. Wanneer bij meerdere partijen de ondergrond beter op het netvlies komt als ‘ontwerpinstrument’ en het een prominentere plek krijgt bij beleidsbeslissingen, zijn wij tevreden.”