“Klimaatadaptatie, energietransitie, vergroten van de biodiversiteit, woningbouw en de mobiliteitstransitie zijn een aantal grote opgaven die moeten landen in de boven- en ondergrondse openbare ruimte. Dat vereist een integrale blik. Bij de City Deal Openbare ruimte zijn heel veel professionals betrokken die dagelijks werken aan de integrale aanpak voor de openbare ruimte die de stedelijke transitieopgaven moet faciliteren,” vertelt Thijs van Spaandonk.  

“Met ons team van ruimtelijke ontwerpers proberen we die verschillende specialistische en vaak technische domeinen met elkaar te verbinden: wat is hier nu de rode draad en welke lessen kunnen we hier uit leren? Zo willen we werken aan een integraal verhaal van hoe al deze opgaven elkaar raken en dit vervolgens te vertalen naar wat het voor meerwaarde oplevert voor onze leefomgeving. Hoe maakt het combineren van deze opgaven de stad leefbaarder, aantrekkelijker, socialer en groener.”

Gesneden koek
“Iedereen betrokken bij de City Deal heeft de overtuiging  dat integraal werken veel voordelen biedt. Al moeten we ons ook beseffen dat we met deze City Deal op de troepen vooruitlopen. Wat voor ons gesneden koek is, is voor veel van onze vakgenoten niet zo. Dus we brengen niet alleen een ronkend verhaal over integraliteit maar vertellen ook hoe we dat daadwerkelijk gaan doen.”

Volgens Thijs zitten de uitdagingen van integraal werken namelijk niet in het ambitieniveau. “Iedere wethouder of minister roept: het moet duurzamer, inclusief, integraal. De ambities zijn torenhoog, maar in de routine van de uitvoering zie je dat heel veel dingen nog niet lukken. Dat heeft te maken met gedrag, hoe organisaties zijn ingericht en met een versnippering van taken.”

“De volgende stap is nu: hoe gaan we nu van die ambities naar de uitvoering? De City deal zet in op de ontwikkeling van een set aan instrumenten, producten die concreet gebruikt kunnen worden om te helpen bij verschillende stappen van het integrale werken: Denk bijvoorbeeld aan financiële of juridische instrumenten, het digitaliseren van alle relevante data of nieuwe vormen van samenwerking tussen alle baathouders in de openbare ruimte.”

“Als ateliermeester is het mijn taak om op deze set aan instrumenten te reflecteren en hier verhalen uit te halen voor een breed publiek, “aldus Thijs van Spaandonk. “Dat doen we aan de hand van een aantal concrete projecten waar de betrokken steden nu aan werken. Deze projecten tonen wat er voor integraal werken nodig is en wat het uiteindelijk oplevert. En ik wil veel mensen aan het woord laten; beleidsmakers, uitvoerders, planners, ontwerpers, bewoners. Noem maar op. Van niemand leren we meer dan van de direct betrokkenen."

Gelaagd
“Alle gemeenten van Nederland gaan uiteindelijk met dit vraagstuk aan de slag. Het moet dus een toegankelijk verhaal worden: voor de professionals die nog niet zo veel kennis hebben en tegelijkertijd moet het verdieping bieden aan goed geïnformeerden. Het integrale verhaal is dus vooral een gelaagd verhaal dat steeds verder afgepeld kan worden.”

“Wat voor vorm dit verhaal uiteindelijk krijgt? Dat is het leuke aan het dit werk; we weten het nog niet. Het eindproduct zal geen saai rapportje worden of een powerpoint presentatie in een zaaltje onder een systeemplafonds. We zoeken naar een manier die inspireert en mensen werkelijk op weg helpt,” vertelt Thijs van Spaandonk enthousiast.

“Of het verhaal aanslaat, gaan we testen op Atelierbijeenkomsten, de dagen waarbij alle mensen die betrokken zijn bij deze City Deal bijeenkomen om samen te werken. Deze sessies gebruiken we om ons verhaal te toetsen en goede feedback te krijgen. Hier kijk ik echt naar uit: dit is een groep van bevlogen mensen met ontzettend veel kennis. Ontzettend boeiend om samen uit te zoeken of het ons echt gaat lukken om het gat te dichten van ambitie naar uitvoering.”

Over Thijs van Spaandonk
Thijs van Spaandonk (1981) studeerde Architectuur aan de Technische Universiteit Eindhoven. Sindsdien verkent en adresseert hij de culturele aspecten van de grote uitdagingen waar we voor staan. Dit doet hij in verschillende rollen. Bijvoorbeeld als partner bij Bright, een coöperatie voor research en design in de leefomgeving. Met Bright ontwerpt hij aan alle schaalniveaus van de energietransitie, zoekt hij naar koppelkansen bij het werken aan de openbare ruimte, verkent hij toekomstige onzekerheden in de leefomgeving en bouwt hij aan een gewortelde en circulaire wijkeconomie.

Sinds 2018 is hij hoofd van de masteropleiding stedenbouw van de Rotterdamse Academie van Bouwkunst (RAVB). In zijn onderwijsprogramma staat het ontwerpen aan de Rotterdamse klimaatopgave en het bevragen van de positie van de ontwerper centraal.

Thijs was als curator Energietransitie als Hefboom betrokken bij IABR–Down to Earth, een serie tentoonstellingen van de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam in 2020-2021.