Er is een plek waar zelden hinder is van opengebroken straten, van stroomonderbrekingen door een per ongeluk beschadigde elektriciteitskabel en nooit wateroverlast door een overbelaste riolering. Op deze plek nodigt de openbare ruimte uit tot wandelen, fietsen en ontmoeten. Volgroeide stadsbomen en weelderige begroeiing van planten en bloemen bieden beschutting aan mensen, dieren en insecten. De straten en pleinen functioneren als een spons. Regenwater wordt in natte periodes opgevangen in de bodem zodat deze in droge periodes niet uitdroogt. Ook biedt de bodem ruimte aan de vitale infrastructuur voor energie, communicatie en (afval)water. We moeten snel op zoek naar deze plek, op zoek naar Integralië.
Openbare ruimte onder druk
De openbare ruimte staat namelijk onder druk. We gebruiken onze steden en dus de openbare ruimte steeds intensiever. Daardoor gaat de openbare ruimte sneller kapot. Wie ergert zich nu niet aan die haast continu opengebroken straten? En net als het werk eindelijk klaar is, gaat de straat weer open. Soms omdat er iets is vergeten, soms omdat er nog iets anders moet gebeuren, door iemand anders.
Los van deze dagelijkse ergernissen hebben we de komende jaren ook te maken met verschillende grote opgaven. Klimaatadaptatie, vergroening, energietransitie, de transitie naar een circulaire economie en het versterken van de biodiversiteit. Dat alles komt samen in de openbare ruimte. Het probleem is echter dat het nu al erg druk is in de boven- én ondergrondse openbare ruimte. Geparkeerde auto’s concurreren met ruimte voor ontmoeten, warmtenetten met boomwortels, etc. De complexiteit van de drukte in de openbare ruimte wordt ver groot doordat veel van de ruimteclaims een andere (probleem)eigenaar hebben: bewoners, gemeente, netbeheerders en de leveranciers van gas, elektriciteit en warmte.
Noodzakelijk
Zonder een integrale aanpak lopen we vast in de toenemende drukte en complexe realiteit van actoren en opgaven. Zonder een integrale aanpak vechten de verschillende actoren om iedere centimeter openbare ruimte. Zonder een integrale aanpak wordt het beheer en onderhoud van de boven- en ondergrondse openbare ruimte onbetaalbaar. Zonder een integrale aan pak zal Integralië een utopie blijven. Gelukkig zijn er overal al stukjes Integralië te vinden. In verschillende steden werd de noodzaak tot een integrale aanpak voor het ontwerpen, realiseren, beheren en onderhouden van de openbare ruimte omgezet in een andere manier van werken. Aangejaagd door de ervaringen vanuit deze steden is de afgelopen drie jaar binnen de City Deal Openbare Ruimte intensief doorgewerkt aan een integrale aanpak voor het ontwerpen, realiseren, beheren en onderhouden van de boven- en onder grondse openbare ruimte. In deze drie jaar zijn flinke stappen gezet op weg naar Integralië. Er is een hecht netwerk ontstaan waarbinnen continu kennis over een integrale aanpak wordt uitgewisseld.
Kennis over stedelijk programmeren
Veel aandacht is geschonken aan het ontwikkelen van kennis over stedelijk programmeren: het proces om op basis van (stads)visies én prioritering van grootschalige aanpassingen, vervangingen en uitbreidingen in de openbare ruimte zodanig te programmeren dat, binnen diverse schaarstes (ruimte, tijd, geld en mens kracht), het maximaal te behalen resultaat bereikt wordt. Daarnaast zijn ruim twintig instrumenten ontwikkeld die nodig zijn om te kunnen programmeren. Instrumenten over aan te passen wet- en regelgeving, instrumenten over andere vormen van financiering en instrumenten over het gebruik van data. Een integrale aanpak vraagt ook om andere manieren van samenwerken, zowel binnen de eigen organisatie als met andere partijen. Daarom is binnen de City Deal Openbare Ruimte ook veel aandacht geschonken aan de cultuurverandering die nodig is om het integrale werken mogelijk te maken. Dus, op naar Integralië!
Op 23 april 2024 vindt de slotmanifestatie van de City Deal Openbare Ruimte plaats. Tijdens deze bijeenkomst in Amsterdam wordt alle opgedane kennis, inzichten en ervaringen gedeeld met de grote vakgemeenschap. We hopen dat zo iedereen de weg naar Integralië weet te vinden.